#tea

Porselen Demliğin Bilinmeyenleri

Haydi demliklerin dünyasına dalıp onlar hakkında bilgi edinelim, özellikle de porselen olanların!

“Çay tiryakisi" iseniz, çay hazırlamanın farklı yollarını zaten biliyorsunuzdur, dolayısıyla porselen demlikte çay demlemeyi de. Demlikler birçok farklı malzemeden yapılsa da, çay demlemek için en iyi malzemenin porselen olduğu yüzyıllardır bilinen bir gerçektir. Bu nedenle hemen hemen her çay tiryakisinin mutfağında en az bir porselen demlik bulunur. Hadi o zaman, keyifli bir çayın ilk şartı porselen demlikle ilgili tüm bilgileri öğrenelim!

Demlik nedir?

Demlik, çay yapraklarını veya diğer bitki yapraklarını sıcak suda demleyip, oluşan demi bardaklara dökmek için kullanılan bir alettir. Su ısıtıcısından farklıdır. Bazen bir su ısıtıcına görünüş olarak çok benzese de, demlik sadece su kaynatmak için değil, aynı zamanda çayı veya bitki yapraklarını demlemek için de tasarlanmıştır.

Geleneksel bir demlik, demleme sırasında çayı sıcak tutmak için bir kapağa, eli sıcaktan korumak ve çayı servis yapmak için bir sapa ve demi fincanlara dökmek için bir musluğa sahiptir. Modern demlikler, çay yapraklarının bardaklara düşmesini önlemek ve demlenen çayı süzmek için kullanılan bir süzgeç de içerir. Bu süzgeç ya demliğin musluğuna sabitlenmiştir ya da demliğin gövdesine tam olarak oturan ve istenildiğinde çıkarılabilir bir şekildedir.

Demlik, yüzyıllar önce Çin'de tıbbi amaçlar için kullanılan bitkileri demleyip demi fincanlara dökebilmek için icat edilmiştir. İlk demlikler tek seferlik ihtiyaç kadar tıbbi içecek yapmak için küçük boyutta tasarlanmıştır. Ancak, Çin'de ve dünyanın diğer yerlerindeki insanlar arasında çayın yaygınlaşarak temel bir içecek haline gelmesiyle demliklerin boyutu da büyümüştür. Bugün demlikler 10 fincana kadar çay demleme kapasitesine ulaşmıştır.

Demliklerin dünyanın diğer bölgelerine yayılması ile birlikte boyutları ve yapıldıkları malzeme de değişmiştir. Çindeki ilk demlikler, kilin ısıyı tutma kabiliyeti nedeniyle ham kilden yapılmıştır. Daha sonraları, özellikle Asya ve Avrupa'daki zenginler arasında desenli porselen demlikler popüler olmuştur. Çayın daha yaygın bir içecek haline gelmesiyle birlikte cam, paslanmaz çelik, kalay, dökme demir ve bakır gibi farklı malzemeler de sade veya işlemeli demlik yapımında kullanılmaya başlanmıştır.

Üretildikleri Malzemeye Göre Demlik Çeşitleri

Yukarıda belirtildiği gibi, demlikler, farklı malzemelerden yapılır. Bazı yörelerde porselen demlikler yaygınken, bazı yörelerde ise günlük olarak metal demlikler kullanılır, porselen demlikler ise süs eşyası olarak köşedeki bir dolapta sergilenir. Bugün piyasada üretildikleri malzemeye göre beş çeşit demlik bulunmaktadır. Bunlar cam, metal, dökme demir, seramik ve porselen demliklerdir. Aşağıda bu demlikler hakkında bilgiler yer almaktadır.

Cam demlikler saydam olduğundan içlerinde çay demlerken demlemenin tüm aşamalarını seyretmeye imkan verirler. İçlerinde yavaşça demlenen ve demlendikçe rengi belirginleşen çayla beraber görünümleri çok zariftir. Ancak her ne kadar içlerinde çay demlemek çok keyifli olsa da, cam demlikler , porselen veya metal demlikler kadar dayanıklı değildirler. Ayrıca cam demlikler ısıyı koruma konusunda da iyi değildir. Bu nedenle, bir bardaktan fazla çay içecekseniz, cam demlik doğru bir tercih olmaz. Ayrıca cam demlikte çay demlemek için demliğin yapıldığı camın ısıya dayanıklı olduğundan emin olmanız gerekir.

Metal demlikler, diğer demlik türlerinden daha ucuzdurlar ve uzun süre dayanırlar. Ayrıca ocak üzerinde de kullanılabildikleri için sadece çay demlemekte değil, su kaynatmakta da kullanılabilirler. Metal demlik yapımında kullanılan malzemeler alüminyum, kalaylı bakır, pirinç ve paslanmaz çelik olabilir. Tüm bu metaller ısıyı çok etkili bir şekilde iletir, bu nedenle metal demlikler, suyu çok çabuk ısıtır ve kaynatır, ama aynı zamanda çok çabuk ısı kaybederler. Bu nedenle, çay demlemek için metal bir demlik kullanacaksanız. Böylece çaydanlığın altında bulunan kaynar suyla üstteki demin ısı kaybetmesini önleyebilirsiniz. Çaydanlıklar Türkiye, Rusya ve Ortadoğu ülkelerinde kullanılan en yaygın çay demleme aracıdır. Metal çaydanlıklar çok dayanıklıdır ancak paslanmaz çelik olmayanlar zamanla oksitlenebilirler.

Japon demlikleri olarak da bilinen ve Japonya'da “tetsubin” olarak adlandırılan dökme demir demlikler çok geleneksel ve güzel bir görünüme sahiptir. Ayrıca çok dayanıklıdırlar ve ısıyı çok iyi muhafaza ederler. Dökme demir demlikler başlangıçta kömür sobası üzerinde su kaynatmak için tasarlanmış olmasına rağmen günümüzde daha çok çay demlemek için kullanılmaktadır. Modern dökme demir demliklerin çoğu, özellikle emaye kaplamaları zarar görebileceğinden ocakta kullanıma uygun değildir. Çayı sıcak tutmakta çok iyi olmalarına ve güzel görünmelerine rağmen, dökme demir demliklerin bazı dezavantajları vardır. Bu dezavantajlar; çok ağır olmaları, bakımlarının zor olması ve zamanla paslanabilmeleridir.

Seramik demlikler Çin'de icat edilmiştir, kil bazlıdırlar ve oldukça kalındırlar. Isıyı uzun süre muhafaza ederler. Geleneksel seramik demlikler, demleme sırasında çayın rengini ve lezzetini gövdelerine emme eğilimindedir. Bu nedenle seramik demlikleri her kullanımdan sonra temizlemek önemlidir. Ancak son zamanlarda üretilen seramik demliklerin iç kısmı sır kaplamadır ve bu sır demliğin demi emmesini engeller. Seramik demlikler çok sağlamdır ama aynı zamanda çok ağırdır. Seramik ince işçilik için çok uygun bir malzeme olmadığından seramik demliklerin ibikleri de oldukça kalındır. Bu durum seramik demlikten servis yapılırken çayın küçük çay bardaklarına dökülmesini oldukça zorlaştırır. Seramik demlikler, çayı sıcak tutmada cam ve metal demliklere göre daha iyi olsa da, dökme demir demlikler gibi ağır olmaları kullanımlarını zorlaştırır.

Son olarak, birçok kişinin çay demlemek için en doğru seçim olduğunu düşündüğü porselen demliklerden bahsedeceğiz. Porselen de seramik gibi kil esaslı ve fırınlanmış bir malzemedir ancak seramikten daha yüksek sıcaklıklara daha uzun süre maruz bırakılır. Bu, porseleni seramikten daha sert, dolayısıyla daha dayanıklı ve daha yoğun dolayısıyla daha az emici yapar. Porselen seramiğe göre ince işçilik için çok daha uygundur. Bu sayede porselen demlikler seramik demliklere göre daha ince üretilebilir dolayısıyla daha hafiftirler. Porselen demlikler, seramik demliklerden daha ince duvarlara sahip olsalar da yoğun kilden yapıldıkları için ısıyı korumada seramik ve dökme demir demlikler kadar iyidirler.

İyi Bir Demlik Nasıl Seçilir?

İyi bir demliği seçerken, demliğin yapıldığı malzeme, boyutu, kullanım ve temizlik kolaylığı, görünümü, maliyeti gibi bazı hususları göz önünde bulundurmak gerekir.

Demlik yapımında kullanılan farklı malzemelerin avantaj ve dezavantajları yukarıda detaylı olarak belirtilmiştir. Çay demlerken en önemli husus çayı yeterince sıcak tutmak olduğundan, porselen, seramik ve dökme demir demlikler cam ve metal demliklere göre daha iyidirler. Bun üçü arasında ise daha hafif ve kullanımı daha kolay olduğundan dolayı porselen demlik en iyisidir.

Demlikler, 2 fincanlık çay kapasitesinden 10 fincanlık çay kapasitesine kadar farklı boyutlarda üretilmektedir. Demlik boyutuna karar verirken, sadece servis edeceğiniz çay miktarını değil, demlik büyüdükçe iyi demlenmiş çay elde etmenin daha zor olacağı gerçeğini de göz önünde bulundurarak karar vermek gerekir.

Hangi demliğin seçileceğine karar verirken göz önünde bulundurulması gereken bir diğer faktör de kullanım ve temizleme kolaylığıdır. Genel bir kural olarak, cam, metal ve porselen demlikler daha hafif olduklarından kullanımları ve temizlikleri daha kolaydır. Bununla birlikte, özellikle su kaynatmak için kullanacaksanız, metal demlikler zamanla kireçlenme eğilimindedir. Seramik ve dökme demir demlikler ise çok ağırdırlar. Dolayısıyla cam ve porselen demlikler diğer demliklere göre temizliği daha kolaydır.

Demliğin ağırlığının yanı sıra süzgeçli olup olmaması, ibiği (çayın döküldüğü ağız) ve sap tasarımı da kullanım ve temizlik kolaylığını etkileyen faktörlerdir. Bazı demlikler, çayı dökerken çay yapraklarının fincanlara düşmesini önlemek için filtre görevi gören bir süzgece sahiptir. Demliklerde iki tip süzgeç vardır: İbiğin demliğin iç tarafındaki girişine sabitlenmiş süzgeç veya gövdeye takılıp çıkarılabilen süzgeç. Çıkarılabilir bir süzgecin temizlenmesi daha kolaydır, ancak bu süzgeçlerin çoğu demliğin dibine ulaşmaz, bu nedenle az miktarda çay demlemek için iyi değildirler. İbik girişine sabitlenmiş süzgecin ise tasarımı iyi değilse temizlenmesi zor olabilir.

Demlikle çay dökerken yaşanabilecek en büyük sorunlardan biri demliğin ibiğinden çay damlamasıdır. Bu nedenle, bardaklara çay doldururken damlamayı önlemek için ibik tasarımı mükemmel olmalıdır. Sap kısmının tasarımı da güvenli ve rahat bir tutuş sağlamalıdır. Sap, demleme sırasında ısınmamalı ve el boyutuna uygun olmalıdır.

Demliğin görünümü ise tamamen kişisel tercihe bağlıdır. Tüm demlik türleri farklı süslemelere, resimlere, cilalara, renklere vb. sahiptir. Tüm bu süslemelerin demliğin, performansı üzerinde herhangi bir etkisi yoktur, ancak bazı süslemeler demliğin bulaşık makinesinde güvenle yıkanmasını engelleyebileceğinden temizlenmesini zorlaştırabilir. Dolayısıyla demlik seçerken görünüşüyle ilgili tek kriter olarak bulaşık makinasında yıkanıp yıkanamama durumunu göz önüne alarak karar verebilirsiniz.

Tabii ki demlik seçiminde maliyet en büyük etkenlerden biridir. Günümüzde üretim maliyetleri eski dönemlere göre düşük olduğu için her bütçeye uygun demlik bulmak mümkündür. Ancak, fiyatın çok düşük olması, demlikten istenen verimi alıp alamayacağınız konusunda sizi düşündürmelidir.

Porselen Demlik Neden Mükemmeldir?

Porselen demlik, hafif ve ince olması, ısıyı mükemmel şekilde muhafaza etmesi, kullanımının ve temizliğinin daha kolay olması ve aynı zamanda tarihsel geçmişiyle mükemmel bir demlik olarak kabul edilir.

Porselen demlik, ilk olarak Çin'in Jingdezhen şehrinde ortaya çıktı. Kusursuz mavi ve beyaz tasarımıyla bu porselen demlikler yüzyıllardır halen varlığını sürdürmekte ve bazı bölgelerde hala aristokrasiyi ve asaleti simgelemektedirler. Çin'den gelen ve yüzyıllardır Asya, Avrupa ve Amerika'yı dolaşan vintage porselen demliklerin çay kültüründeki yeri günümüzde hala doldurulamamıştır. Halen çay zevkine asil bir katkı sunmaya devam ederler.

Porselen demlik sadece günlük çay keyfinize asil bir katkı sağladığı için değil, aynı zamanda her fincanda aynı cay keyfini alabilmeniz için çayı yeterince sıcak tutmasıyla da ön plana çıkar. İster İngiliz, ister Çin isterse de Japon olsun, porselen demlik lezzet, uzun ömür ve dayanıklılık açısından porselen demlik en iyi seçenektir.

Porselen Demlikte Çay Nasıl Demlenir?

Aşağıda porselen demlikte çay demleme aşamaları yer almaktadır. Porselen demlikte demlediğiniz çayı, çay setinizle servis etmek her zaman keyiflidir. Çay dahil tüm bitki yaprakları için aşağıdaki adımlar takip edilebilir. Bununla birlikte, bazı bitki yapraklarının lezzetlerini suya bırakması daha uzun veya daha kısa sürebilir ve bazılarının kaynamış suya, bazılarının ise ılık suya ihtiyacı vardır.

• Porselen demliğinizin alabileceği su miktarını ölçün.
• Suyu bir su ısıtıcısında veya kapta kaynatın.
• Demliğe bir bardak sıcak su ekleyin ve suyu demliğin içinde döndürerek demliği ısıtın. Bu, çayın daha hızlı demlenmesine ve daha uzun süre sıcak kalmasına yardımcı olacaktır.
• Demliğe yeterli miktarda kuru çay ekleyin.
• Kaynamış suyu demlikteki kuru çay üzerine kuru çay yapraklarını ıslatacak şekilde dökün.
• Demliğin kapağını kapatıp tat konusundaki tercihinize bağlı olarak demleme için üç ila altı dakika bekleyin.
• Çayı fincanlara doldurun.
• Çayı daha uzun süre sıcak tutmak için demliği bir ısı kaynağının üstüne koyun.
• İsterseniz çayınızın üzerine ılık süt ekleyebilirsiniz.
• Çay keyfine başlayın!

Güzel Çay Demlemek İçin Dikkat Etmeniz Gerekenler

Çayınızın daha lezzetli olması için için ipuçları aşağıdadır:

• Musluk suyunuz kaliteli değilse çay yapmak için kullanmayın. Musluk suyunda bulunan kimyasalların kokusundan ve tadından kaçınmak için arıtılmış veya şişelenmiş su kullanın.
• Farklı türdeki çay ve bitki yapraklarının farklı su sıcaklıkları, farklı demleme süreleri ve farklı yaprak-su oranı gerektirdiğini unutmayın.
• Rafine ve organik bir tat için kurutulmuş açık çayı poşet çaylara tercih edin.
• Her demleme için daima taze kaynamış su kullanın, çünkü daha önce kaynatılmış ve bekletilmiş suyu tekrar kaynatarak kullanmak çayınızın tadını bozabilir.
• Çayı demledikten sonra demlikte fazla bekletmeyin. Bu acı bir tada neden olur.

Porselen Demlik Nasıl Temizlenir?

Çay, kadar çay takımları da bir çay tiryakisinin kalbinde özel bir yere sahiptir. Porselen demlik gibi hassas çay malzemelerini temizlerken sadece sıcak su kullanmak, kimyasallardan ve endüstriyel temizleyicilerden kaçınmak önemlidir. Porselen demliğinizi temizlerken aşağıdaki noktalara dikkat etmelisiniz:

• Demliğin her bir parçasıyla ayrı ilgilenin.
• Porselen demliğiniz bulaşık makinesinde yıkamaya uygun değilse bulaşık makinesinde yıkamayın.
• Mümkünse özellikle porselen için yapılmış bir deterjan kullanın. Değilse tablet ve tozlar yerine en az katkı maddesi, kimyasal ve renklendirici içeren jel tipi deterjan kullanın.
• Düzenli olarak deterjan ve sert suya maruz kalmanın porselen desenlerini solduracağını unutmayın.
• Lekeleri çıkarmak için sert ve aşındırıcı süngerler kullanmayın. Lekeleri porselen yıpranmadan etkili bir şekilde çıkarmak için az miktarda kabartma tozu ve ılık su ile mikrofiber bez kullanın.
• Leke oluşumunu en aza indirmek için porselen demliği kullandıktan hemen sonra yıkayın.